Η ιερότητα του λευκού υφάσματος

Το λευκό ύφασμα, στους περισσότερους πολιτισμούς και θρησκείες, συμβολίζει την πνευματική και σωματική αγνότητα, την ιερότητα και το φως. Στη σφαίρα του μεταφυσικού πεδίου το λευκό χρώμα αντιπροσωπεύει την καθαρότητα της ψυχής, τη διαύγεια του πνεύματος, την εντιμότητα και την αγνότητα. Αντίστοιχα, στο φυσικό κόσμο το λευκό ύφασμα σχετίζεται με την καθαριότητα, δηλαδή με την έλλειψη βρωμιάς. Πάνω σε μια λευκή επιφάνεια οι λεκέδες γίνονται εύκολα αντιληπτοί. Το λευκό ύφασμα μπορεί να πλυθεί πολλές φορές χωρίς να χάσει το χρώμα τους ενώ ο ήλιος όχι μόνο δεν καταστρέφει το λευκό πανί αλλά το βοηθάει να γίνει κατάλευκο. 

• Το Κατασάρκιο της Αγίας Τράπεζας στην Ορθόδοξη Χριστιανική λατρεία.

Το κατασάρκιο αποτελεί ένα λευκό, λινό ύφασμα το οποίο τοποθετείται πάνω στην Αγία Τράπεζα, την ώρα της τέλεσης των εγκαινίων του ναού. Το συγκεκριμένο ύφασμα καλύπτει την κατασκευή της Αγίας Τράπεζας και θεωρείται ότι συμβολίζει τη νεκρική σινδόνη του νεκρού Χριστού. Το κατασάρκιο δεν αντικαθίσταται με άλλο ύφασμα, ούτε αφαιρείται τακτικά. Ωστόσο, μετά την παρέλευση πολλών ετών μπορεί να δοθεί για συντήρηση και καθάρισμα και να επανατοποθετηθεί στην Αγία Τράπεζα. 

Τοποθέτηση του Κατασάρκιου στην Αγία Τράπεζα
Πηγή εικόνας: dogma.gr

• Το λευκό τραπεζομάντιλο της Αγίας Τράπεζας στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (Fair Linen).

Στην Ρωμαιοκαθολική εκκλησία η Αγία Τράπεζα καλύπτεται τυπικά από τρία υφάσματα. Το ανώτερο ύφασμα αποτελεί ένα επίμηκες, λινό τραπεζομάντιλο λευκού χρώματος. Το πλάτος του υφάσματος είναι λίγο μεγαλύτερο από το πλάτος της τράπεζας ενώ το μήκος του αρκετά μεγαλύτερο έτσι ώστε να κρέμεται από τις δύο πλευρές χωρίς ωστόσο να ακουμπά στο δάπεδο. Το συγκεκριμένο τραπεζομάντιλο δεν αφαιρείται συχνά ενώ σε περίπτωση που απαιτείται η αντικατάστασή του, δεν πρέπει να διπλώνεται παρά να τυλίγεται σε ρολό. 

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Καθολική Εκκλησία επέβαλλε τη χρήση υφασμάτων κατασκευασμένων είτε από λινό είτε από κάναββη ενώ παλαιότερα χρησιμοποιούνται και το μετάξι καθώς και ασημοκλωστές και χρυσοκλωστές. 

Ακριβώς όπως και στην Ορθόδοξη παράδοση, έτσι και για τους καθολικούς το λευκό ύφασμα της Αγίας Τράπεζας συμβολίζει τη νεκρική σινδόνη του Χριστού. Τα τελευταία χρόνια, η Καθολική Εκκλησία δεν είναι τόσο αυστηρή στην τήρηση των τελετουργικών. Ωστόσο, συμβουλεύει την κάλυψη της Αγίας Τράπεζας με τουλάχιστον ένα λευκό ύφασμα. Παρόμοια χρήση λευκών υφασμάτων συναντώνται στην Αγγλικάνική και στη Λουθηριανή Εκκλησία.

"Η Αγία Τράπεζα του Αγίου Ιωάννη στο Kennington στο Λονδίνο" 
Πηγή εικόνας: Cnbrb at the English language Wikipedia. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

• Τα υφάσματα του δισκοπότηρου στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

- Ο Εξαγνιστής (Purificator). Αποτελεί ένα κομμάτι λευκού, λινού υφάσματος που καλύπτει το δισκοπότηρο. Επίσης, με αυτό το ύφασμα σκουπίζεται το δισκοπότηρο και η λαβίδα κατά το καθάρισμα που ακολουθεί την Θεία Ευχαριστία. 

"Λευκό ύφασμα πάνω στο δισκοπότηρο" 
Πηγή εικόνας: Paterm - Own work. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

-Η καρτέλα (Pall) αποτελεί ένα τετράγωνο κομμάτι κατασκευασμένο από άκαμπτο υλικό και καλυμμένο με λευκό λινό. Όσον αφορά στη διακόσμηση, η καρτέλα φέρει κεντημένο σταυρό ή άλλο σχετικό σύμβολο. Τοποθετείται πάνω στο δισκοπότηρο για να αποτρέπει την είσοδο σκόνης και εντόμων. 
-Το σώμα (Corporal) αποτελεί ένα μικρό, λευκό τραπεζομάντιλο πάνω στο οποίο τοποθετείται το δισκοπότηρο, ο δίσκος και το κιβώριον κατά τη διάρκεια της Θείας Ευχαριστίας.

Το δισκοπότηρο και ο δίσκος με το ψωμί τοποθετούνται επάνω σε λευκό ύφασμα. 
Πηγή εικόνας: "Fractio-panis1" by Photo by G. Sfasie (wa:Uzeu:Waelsch) - Self-photographed. Licensed under GFDL 1.2 via Wikimedia Commons.

• Λευκά ενδύματα στην Χριστιανική παράδοση 

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, οι πιστοί και ειδικά τα παιδιά κατά την πρώτη τους Θεία Κοινωνία, συνηθίζεται να φορούν λευκά ενδύματα. Αλλά και στην Ορθόδοξη παράδοση, τα παιδιά μετά τη βάπτισή τους συνηθίζεται να φορούν λευκά ενδύματα. Τα ιερατικά ενδύματα ορισμένων Εκκλησιών είναι λευκά με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την ιερατική ενδυμασία του Πάπα.

"Καθολικός ιερέας στη Σικελία δίνει τη πρώτη Θεία Ευχαριστία σε παιδί ντυμένο στα λευκά 
" by Jeanne Boleyn (talk) - I (Jeanne Boleyn (talk)) created this work entirely by myself.. Licensed under Public Domain via Wikipedia.

• Τα λευκά ενδύματα των Μανδαίων. 

Οι Μανδαίοι, μια μικρή ομάδα γνωστικών που ζουν στη Μέση Ανατολή, φορούν λευκά προκειμένου να συμμετέχουν στις θρησκευτικές τελετές. Ο Μανδαϊσμός αποτελεί μια από τις παλαιότερες μονοθεϊστικές θρησκείες. Παρόλο που κάποιες από τις τελετουργίες τους συναντώνται και σε άλλες θρησκείες, όπως το βάπτισμα των Χριστιανών και το σκοινί που φορούν και οι οπαδοί του Ζωροαστρισμού, εντούτοις η συγκεκριμένη θρησκεία αποτελεί ξεχωριστό φαινόμενο.  

• Το Ιχράμ των Μουσουλμάνων. 

Το Ιχράμ αποτελεί ένα ολόλευκο τελετουργικό ρούχο που φοριέται από τους Μουσουλμάνους κατά το προσκύνημα στη Μέκκα (Χατζ). Το προσκύνημα διοργανώνεται τον τελευταίο μήνα του Ισλαμικού ημερολογίου. Για την ακρίβεια, η λέξη Ιχράμ σημαίνει την ιδιαίτερη πνευματική κατάσταση στην οποία εισέρχονται οι προσκυνητές. Το λευκό ρούχο πρέπει να φορεθεί αφού πλυθεί καλά το σώμα. Το λουτρό ονομάζεται ghousl και σημαίνει "να πλύνεις τελετουργικά ολόκληρο το σώμα". Άλλωστε το νερό στην Ισλαμική θρησκεία, αλλά και σε άλλες θρησκείες, σχετίζεται με τον εξαγνισμό. 

Το ανδρικό ρούχο, είναι πανομοιότυπο για όλες τις περιοχές και αποτελείται από δύο κομμάτια απορροφητικού, βαμβακερού υφάσματος, χωρίς ραφές. Το ένα κομμάτι υφάσματος τυλίγεται στον κορμό και το άλλο στερεώνεται με ζώνη και καλύπτει το κάτω μέρος του σώματος. Το γυναικείο ρούχο παρουσιάζει διαφορές από περιοχή σε περιοχή ενώ μερικές γυναίκες δεν ακολουθούν το συγκεκριμένο έθιμο. 

Σε συμβολικό επίπεδο, ο σκοπός του Ιχράμ είναι η μεταμόρφωση των πιστών σε αδερφούς που αισθάνονται ίσοι απέναντι στο θεό, είτε πρόκειται για άρχοντες είτε για φτωχούς.

"Μουσουλμάνοι Προσκυνητές του Hajj" 

by Karim Manji - Own work. Licensed under GFDL via Wikimedia Commons.

• Το σάβανο των Μουσουλμάνων.

Η Ισλαμική θρησκεία προβλέπει την πλήρη κάλυψη του νεκρού με λευκά υφάσματα από λινό ή βαμβάκι (Kafan). Το Kafan δε φέρει καθόλου διακοσμήσεις καθώς ο νεκρός πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο απλός και ταπεινός. 

• Τα εσώρουχα των Μορμόνων. 

Οι Μορμόνοι (Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των τελευταίων ημερών) τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες φορούν συνεχώς ειδικά λευκά εσώρουχα. Η συγκεκριμένη συνήθεια βοηθά τον πιστό να παραμένει αγνός τόσο στο σώμα όσο και στο πνεύμα. Θεωρείται μάλιστα ότι τα συγκεκριμένα εσώρουχα προσφέρουν κάποιου είδους προστασία, λειτουργούν δηλαδή ως φυλαχτά. Κατά την παράδοση των Μορμόνων οι Άγιοι των τελευταίων ημερών σώθηκαν από καταστροφές και ατυχήματα λόγω της προστατευτικής επίδρασης των συγκεκριμένων εσωρούχων. 

Εσώρουχα Μορμόνων
Πηγή Εικόνας: "Garment" by The original uploader was Duke53 at English Wikipedia Later versions were uploaded by Alanyst, OkamiItto, Jaksmata, MojaveNC, Kubigula at en.wikipedia. - The use of this photo was granted to me by the owner of the copyright, a Mr. Packham on 11/11/06. He releases it without any attribution necessary. Originally from en.wikipedia; description page is/was here.. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

• Τα βαφτιστικά ρούχα των Μορμόνων.

Οι πιστοί της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των τελευταίων ημερών που συμμετέχουν στη βάφτιση (τόσο ο βαπτιστής όσο και ο βαπτιζόμενος) φορούν λευκά ενδύματα. Παραδοσιακά ο βαπτιζόμενος φοράει λευκή, ολόσωμη φόρμα, λευκές κάλτσες και λευκά εσώρουχα. Ο βαπτιστής φορά είτε λευκή, ολόσωμη φόρμα είτε λευκό παντελόνι και λευκό πουκάμισο. Οι γυναίκες και τα κορίτσια που βαπτίζονταν έραβαν στα φορέματα τους βαρίδια για να μην επιπλήξουν τα ρούχα στο νερό. 

• Το Kittel των Εβραίων.

Το Kittel αποτελεί ένα λευκό ρούχο το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως ως σάβανο στην ταφή των αντρών Εβραίων. Το συγκεκριμένο ρούχο είναι εξαιρετικά απλό και συμβολίζει την ισότητα των ανθρώπων στο θάνατο. Επίσης δεν έχει τσέπες καθώς σύμφωνα με την παράδοση των Εβραίων στο φέρετρο δεν πρέπει να τοποθετείται τίποτα άλλο πέραν των απλών λινών ρούχων. Το συγκεκριμένο ρούχο φοριέται επίσης, σε ειδικές περιπτώσεις από τους Εβραίους Ασκενάζι αλλά και σε διάφορες Εβραϊκές γιορτές. 

Εβραϊκό Kittel
Πηγή εικόνας: "Kittel" by Shuki - Own work. Licensed under CC BY-SA 2.5 via Wikimedia Commons.

• Το λευκό ζωνάρι των οπαδών του Ζωροαστρισμού.

Οι οπαδοί του Ζωροαστρισμού (Parsis) φορούν λευκά ενδύματα τόσο στις τελετές των γάμων όσο και στις κηδείες. Κατά την τελετή Navjote (μύηση στο Ζωροαστρισμό) ο πιστός ξεκινάει να φορά το Sedreh (λευκό εσώρουχο με μία τσέπη) και το Kushti (ιερό λευκό ζωνάρι). Το συγκεκριμένο ένδυμα συνεχίζει να το φορά σε όλη του τη ζωή. Το Kushti τυλίγεται γύρω από τη μέση τρεις φορές ενώ δένεται με κόμπο δύο φορές, ένας κόμπος μπροστά και ένας πίσω. Οι άκρες του ζωναριού κρέμονται πίσω στη μέση. Το Kushti κατασκευάζεται από 72 λευκές μάλλινες κλωστές που αντιπροσωπεύουν τα 72 κεφάλαια του Yasna (συλλογή ιερών κειμένων του Ζωροαστρισμού).

Ο πιστός λύνει και δένει το ζωνάρι με τελετουργικό τρόπο πολλές φορές την ημέρα και η διαδικασία αυτή ονομάζεται Nirang-i Kishti. Για την ακρίβεια, το ζωνάρι λύνεται πριν το φαγητό, την προσευχή και το μπάνιο και δένεται ξανά στη μέση του μόλις ολοκληρωθούν οι παραπάνω ενέργειες. Κατά τη διαδικασία του δεσίματος και του λυσίματος ο πιστός παραμένει αμίλητος και σταθερός σε ένα σημείο. Αν ο πιστός μιλήσει τότε η διαδικασία επαναλαμβάνεται. 

Ιερέας του Ζωροαστρισμού διδάσκει παιδί πως να δένει το ιερό ζωνάρι
Πηγή Εικόνας: "Navjote Yazdi" by Tyabji - Own work. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

• Τα λευκά ενδύματα των νεο-μυημένων στη Σαντερία

Η Σαντερία αποτελεί μια θρησκεία που έχει τις ρίζες της στη φυλή Yoruba της Νιγηρίας και μεταδόθηκε στο Νέο Κόσμο και ιδιαίτερα στην Κούβα με την μετακίνηση των σκλάβων. Οι Σαντέρος κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών τελετών φορούν λευκά ρούχα. Επίσης οι νεοεισερχόμενοι στην λατρεία φορούν λευκά ενδύματα από την κορυφή εώς τα νύχια για ένα χρόνο. Στο κεφάλι επίσης φορούν λευκό μαντήλι ή καπέλο. Το λευκό συμβολίζει την αγνότητα, την ειρήνη του μυαλού και την πνευματική διαύγεια. Εκτός από τα λευκά ενδύματα ο πιστός αποφεύγει το μακιγιάζ, τα αρώματα αλλά και τα κοσμήματα, εκτός από τα ιερά περιδέραια και τα βραχιόλια που έλαβε κατά την διαδικασία της μύησης. 

Νεο-εισερχόμενη γυναίκα στη θρησκεία Σαντερία
Πηγή Εικόνας: About Santeria

• Τα λευκά ρούχα των πιστών της Candomblé.

H Candomblé, αποτελεί μια  Αφρο-Βραζιλιάνικη θρησκεία, οι ρίζες της οποίας βρίσκονται στις παραδόσεις των φυλών Yoruba, Fon και Bantu της Δυτικής Αφρικής και μεταφέρθηκαν στο νέο κόσμο την περίοδο που ανθούσε το εμπόριο σκλάβων. Για αιώνες η συγκεκριμένη θρησκεία λατρευόταν κάτω από μεγάλη μυστικότητα, χρησιμοποιώντας για λόγους κάλυψης πρακτικές της Καθολικής Εκκλησίας. Στις επίσημες εορτές οι πιστοί φορούν λευκά ενδύματα, τραγουδούν και χορεύουν για ώρες επικαλούμενοι τις θεότητες τους. Πολλά από τα φορέματα των γυναικών μοιάζουν με "αριστοκρατικά" φορέματα καθώς φέρουν διακοσμήσεις με φιόγκους, φουρό, δαντέλες, κοπτά κεντήματα κτλ.

• Τα υφαντά των Bunu Yoruba.  

Οι Bunu Yoruba έχουν μακρά παράδοση στη υφαντική τέχνη. Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο Elisha P. Renne οι Bunu θεωρούν ως βασικά χρώματα το λευκό, το μπλε και το κόκκινο. Το λευκό σχετίζεται με τα πνεύματα της φύσης και του νερού, με την γονιμότητα αλλά και με ουσίες όπως το γάλα, τη βροχή, τα δάκρυα, το σπέρμα και τη βλέννα. Η Renne επισημαίνει ότι το λευκό ένδυμα χρησιμοποιείται ως μονοπάτι διαμέσου του οποίου ενώνεται ο κόσμος των πνευμάτων και των ζωντανών. Θεωρείται επίσης ως "πανάκεια" για οποιοδήποτε πρόβλημα που σχετίζεται με τα πνεύματα. 

• Οι λευκές χήρες του Ινδουισμού 

Στον Ινδουισμό οι χήρες φορούν λευκά ενδύματα. Η συνήθεια αυτή βασίζεται στην πεποίθηση των οπαδών του Ινδουισμού ότι ο θάνατος δεν αποτελεί το τέλος της ψυχής αλλά ένα πέρασμα σε επόμενο στάδιο. Για αυτό το λόγο, ο Ινδουισμός δεν ενθαρρύνει το βαρύ πένθος καθώς πιστεύεται ότι εμποδίζει το νεκρό να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο. 

• Οι Κουνταλίνοι Γιόγκα.

 Οι οπαδοί της Κουνταλίνι Γιόγκα φορούν λευκά ενδύματα και ένα λευκό σαρίκι στο κεφάλι. Το σαρίκι θεωρείται ότι επεκτείνει την αύρα.

• Οι λευκοί μοναχοί.

Οι μοναχοί της Ορθόδοξης παράδοσης είναι ντυμένοι στα μαύρα. Ωστόσο, διάφορα χριστιανικά μοναστικά τάγματα φορούν λευκά ράσα. Μερικά από τα γνωστότερα είναι: 
      -Το τάγμα των Τραπιστών μοναχών.
      -Το καθολικό τάγμα των ιεραποστόλων της φιλανθρωπίας της Μαρίας Τερέζας. Το ένδυμα βασίζεται στο ινδικό Σάρι και φέρει μπλε ρίγες.
      - Το τάγμα της ευλογημένης παρθένου Μαρίας του ελέους. Οι μοναχοί είναι γνωστοί και ως Mercedarians.
      - Το τάγμα των Καρθουσιανών. 
      - Οι μονάχοι και οι αδερφές της Βηθλεέμ. 
      - Οι Premonstratensians.

Μοναχός του τάγματος των Τραπιστών
Πηγή Εικόνας: "Trappist praying 2007-08-20 dti" by © Daniel Tibi |. Some rights reserved. - Own work. Licensed under CC BY 2.0 de via Wikimedia Commons.

• Οι μασκαράδες Eyo 

Η γιορτή Eyo αποτελεί ένα φεστιβάλ της φυλής Yoruba που διοργανώνεται παραδοσιακά στο Λάγος της Νιγηρίας. Η λέξη Eyo χρησιμοποιείται επίσης για να χαρακτηρίσει τους χορευτές που συμμετέχουν στο φεστιβάλ φορώντας λευκά ενδύματα.

Οι ρίζες της συγκεκριμένη γιορτής βρίσκονται στις απόκρυφες λατρείες μυστικιστικών ομάδων στο Λάγος. Παλαιότερα, η γιορτή διοργανώνονταν για να συνοδέψει τη ψυχή ενός νεκρού βασιλέα και για την στέψη του νέου. Την ημέρα της γιορτής ο βασικός δρόμος στην καρδιά της πόλης δίνεται στον εορτασμό της παρέλασης. 

Οι μασκαρεμένοι με λευκά ρούχα αντιπροσωπεύουν τα πνεύματα των νεκρών και αναφέρονται στην παράδοση των Yoruba ως "agogoro Eyo" (ψηλοί Eyo). Σήμερα το φεστιβάλ γίνεται για τουριστικούς λόγους.

Χορευτές Eyo στο Λάγος της Νιγηρίας. 
Πηγή εικόνας: "Eyo Olokun" by Slashme - Own work. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Πηγές:

• Altar Cloth 
• About Santeria
• Aronson on Renne, 'Cloth that does not die: The meaninh of cloth in Bunu social life' 
• Baptismal Clothing 
• Eyo festival 
• Ihram Clothing
• Islamic funeral 
• Kushti 
• 'Άμφια της Αγίας Τράπεζας 
• Χάτζ
• Navjote
• On Fridays we wear white
• Religious Habit
• Temple Garment
• The Funeral ceremonies of the Parsees
• White clothing